MEESTERWERKEN MEESTERZETTEN
Frank Reijnders
Wat maakt dat Die Kunst der Fuge van Bach ons fascineert en steeds opnieuw tot luisteren dwingt? Waarom blijft een meesterwerk als Las Meninas van Velázquez ons betoveren en verleiden? En: bestaat onder kunstenaars vandaag de dag nog steeds de ambitie om een meesterwerk te maken? Dat zijn het soort vragen dat aan de orde komt in het nieuwe boek van Frank Reijnders dat aan het meesterwerk en de meesterzet is gewijd.
‘Wat is een meesterwerk?’ Deze vraag is in algemene zin onmogelijk te beantwoorden, maar door steeds uit te gaan van concrete kunstwerken kunnen deze werken wel met die vraag van zoveel mogelijk kanten worden beslopen. Hetzelfde geldt voor de vraag ‘wat is een meesterzet?’ In de twintigste eeuw verschoof namelijk de aandacht en de discussie in de kunst naar een spel van zetten en tegenzetten. Meesterzetten als Fountain van Duchamp, 4’33” van Cage of Metro-Net.Subway Around the World van Kippenberger komen uitgebreid aan de orde.
Waarom het meesterwerk op dit moment ter sprake brengen? Hoe actueel is dat eigenlijk? Gaat het hier niet om een oubollige categorie die vooral doet denken aan ‘oude kunst’ en de kunsthandel, of die gebruikt wordt ter wille van de publiciteit? Bovendien, hebben de avant-gardes in de twintigste eeuw het meesterwerk niet definitief in de ban gedaan? Dat mag allemaal zo zijn, maar dat ene onmiskenbare meesterwerk blijft permanent actueel omdat het zich als het ware buiten de tijd manoeuvreert en daarmee zijn radicaliteit in principe behoudt.
In MEESTERWERKEN MEESTERZETTEN wordt niet zozeer uitgegaan van het idee of concept ‘meesterwerk’, maar van kunstwerken die steeds aan de vraag onderworpen worden: ‘wat is er in het kunstwerk gaande dat dit al dan niet tot een meesterwerk of meesterzet maakt?’ De gekozen werken zijn afkomstig uit het gebied van de beeldende kunst en dat van de muziek, en uit diverse tijden en culturen. Deze diversiteit geeft het boek mede zijn reikwijdte. Thema’s die aan bod komen zijn o.a.: de cultus van het meesterwerk; de confrontatie met het meesterwerk; de verschuiving van meesterwerk naar meesterzet; de ambitie van het meesterwerk; de nostalgie van het meesterwerk.
Een drietal citaten uit het boek:
“Kunstwerken zijn actueel omdat ze steeds weer als nieuw verschijnen; vaak afkomstig uit een ver verleden blijken ze van blijvende waarde. Maar ze zijn ook actueel omdat ze zichzelf blijven, terwijl ze door talloze blikken worden doorkruist en zich steeds weer nieuwe samenhangen laten welgevallen. Ze zijn zowel voorgoed voorbij als van een verre toekomst, reeds dood en tegelijkertijd onaantastbaar. Dat maakt ze onpeilbaar mysterieus.”
“Elk meesterwerk beschikt over een eigen dampkring. Deze laat zich onmiddellijk ervaren, maar ze schermt tegelijkertijd af tegen al te gulzige toe-eigening of duiding. De werking is onontkoombaar, maar wat nu precies een meesterwerk meesterlijk maakt, dat blijft voor ons verborgen.”
“Dat ene meesterwerk, in welke vorm dan ook, verleidt ons weliswaar steevast tot discours, maar tegenover onze interpretaties, manipulaties, zingevingen, historische fixaties en actualiseringen stelt het zijn ongenaakbaarheid of zelfs onverschilligheid. Het voegt zich naar spelregels die voor het subject uiteindelijk ondoorgrondelijk blijven. Steeds opnieuw is het bereid ons te fascineren en precies in deze bereidheid blijft zo’n meesterwerk permanent actueel.”
Ontwerper Thomas Buxó,
200 pagina’s, formaat 220x156 mm (staand),
rijk geïllustreerd, met een overzicht van kunstwerken die tot uitgangspunt genomen zijn,
isbn 978 90 71346 41 5,
prijs Euro 27,50
Boeken uitgegeven door 1001:
Della Pittura / Frank Reijnders
Metamorfose Van De Barok / Frank Reijnders
Meesterwerken Meesterzetten / Frank Reijnders